Een nieuwe week, een nieuwe systeemzin. In vervolg op de laatste 3 axioma's van Watzlawick, vandaag de 4e :

Gedrag heeft geen begin

Anders dan dat we vaak denken over gedrag schrijft Watzlawick dat gedrag geen begin kent. Deze reeks begon met de eerste axioma die zegt dat 𝐰𝐞 𝐨𝐧𝐬 𝐧𝐢𝐞𝐭 𝒏𝒊𝒆𝒕 𝐤𝐮𝐧𝐧𝐞𝐧 𝐠𝐞𝐝𝐫𝐚𝐠𝐞𝐧. Je handelt immers óók wanneer je besluit niet te handelen. En omdat we ons niet niet kunnen gedragen, heeft gedrag ook geen begin.

Een voorbeeld: Neem onder toezicht staande ondernemingen die afwachtten hoe de externe toezichthouder open normen verder invult. Wie begint er dan? Degene die afwacht of degene die de norm verder invult? Beide kunnen met evenveel recht van spreken hun gedrag verklaren als een reactie op de ander. De onder toezicht staande onderneming omdat hij het liever in 1x goed doet en daarom wacht. De externe toezichthouder omdat de ondernemingen niets doen en daarom zelf de normen maar verder invult.

In onze schriftelijke communicatie maken we gebruik van interpuncties. We gebruiken leestekens om structuur te geven aan onze taal. Watzlawick gebruikt het woord 'interpunctie' om in onze menselijke communicatie te duiden waar we punten en komma's zetten in het gesprek over oorzaak & gevolg. 'Ik doe nog even niks 𝘬𝘰𝘮𝘮𝘢 omdat de toezichthouder het toch wel invult 𝘱𝘶𝘯𝘵' versus 'Wij vullen de open normen verder in 𝘬𝘰𝘮𝘮𝘢 omdat die ondernemingen het zelf toch niet doen 𝘱𝘶𝘯𝘵.'

Daarmee geeft Watzlawick taal aan de 'interpunctiestrijd'. Een strijd die gaat over de vraag waar zetten we komma's en punten in ons verhaal - maar feitelijk gaat over wie er is begonnen. Waarbij 'ieder het eigen gedrag uitsluitend als het enige logische verweer op het gedrag van de ander beschouwd [... en daarmee zegt]: 'Ik ben niet begonnen.'' (Spanjersberg, Meer dan de Som der Delen, hfst 22, p. 401). Want degene die begint, die krijgt de schuld.

Waar axioma's 2 & 3 gaan over de vraag wie het voor het zeggen heeft, gaat deze axioma in op de vraag: wie draagt schuld? Het fijne van systeemdenken (vind ik dan) is dat het ontschuldigt. In die zin dat je samen een probleem in stand houdt, en het nooit de schuld van één (org/groep) kan zijn. Je herkent een 'interpunctiestrijd' bijvoorbeeld aan uitspraken die ongeveer deze opbouw kennen:

'𝘖𝘮𝘥𝘢𝘵 𝘫𝘪𝘫 [𝘹𝘹𝘹𝘹] 𝘥𝘰𝘦𝘵, 𝘮𝘰𝘦𝘵 𝘪𝘬 𝘸𝘦𝘭 [𝘹𝘹𝘹𝘹] 𝘥𝘰𝘦𝘯 𝘰𝘮 [𝘹𝘹𝘹] 𝘵𝘦 𝘣𝘦𝘳𝘦𝘪𝘬𝘦𝘯/𝘳𝘦𝘢𝘭𝘪𝘴𝘦𝘳𝘦𝘯.'

Mocht je deze herkennen, dan is de vraag of je kunt uitzoomen en zicht kunt krijgen op het patroon waar je (onbedoeld) samen in bent gestapt. En of je kan zien dat jouw handelen evengoed het gedrag van de ander stuurt.

Ik wens je weer een fijne week.

#systeemdenken #toezicht #communicatie #taal #zichtoppatronen #patronen #doorbreken #effectiviteit #watzlawick #axiomas