Wat is waar & wat neem je voor waar aan?

Vorige week schreef ik over het belang van goed luisteren. Omdat als je naar de vorm, het taalgebruik luistert, je al heel veel hoort. Bijvoorbeeld hoe iemand naar een bepaalde situatie kijkt. Dat geldt ook voor onze andere waarnemingen. We kunnen niet alles tegelijkertijd horen, zien, proeven, ruiken, en voelen. Ons brein kan maar een deel van de beschikbare zintuigelijke informatie verwerken. Onbewust maken we daarom een selectie van dat wat we waarnemen. Vaak relateren we wat we waarnemen aan ons eigen referentiekader. Die wordt gevormd door blijvende invloeden - zoals je persoonlijkheid, (levens)ervaringen, opleidingen, sociale en culturele achtergrond, maatschappelijke normen en waarden - en tijdelijke invloeden - zoals de rol die je hebt of hoe je je dan voelt. Zo zal een inspecteur van de Nederlandse Voedsel en Warendienst anders naar een kebabzaak kijken dan een hongerige, al dan niet dronken gast om 1 uur ‘s nachts.

Alledaagse waarnemingen gaan op de automatische piloot. Het lijkt alsof we alles opnemen. In werkelijkheid nemen we minder waar dan we zouden kunnen. De meeste van ons hebben het niet echt leren observeren. Nog minder hebben we geleerd om te expliciteren wat we onbewust registeren. We spreken al gauw in interpretaties en oordelen.

Toezichthouders leren vooral te denken, snel conclusies te trekken op basis van wat ze bijna onopgemerkt waarnemen. We hebben geleerd te luisteren naar gedachtenconstructies en maken daar weer gedachtenconstructies over. Maar we weten niet meer wat er precies is gezegd, wie waar aan tafel zat, hoe men aan tafel zat, of wie wanneer sprak. Terwijl daar veel informatie in verborgen zit. En laten details voor een toezichthouder nou juist net zo belangrijk zijn.

Om bewust te worden van wat er om je heen gebeurt helpt het om gericht, bewust en met aandacht waar te nemen. In plaats van direct betekenis te geven aan de woorden die je hoort, of dat wat je ziet gebeuren, stel je je interpretatie uit. Je neemt eerst waar. Pas daarna geef je betekenis aan dat wat je hebt waargenomen. Mij helpt het om meerdere betekenissen proberen te bedenken voor wat ik zie gebeuren, om dat vervolgens dan weer te toetsen.

Loop je vast in een situatie dan is mijn tip om je waarnemingen van je interpretaties en oordelen te gaan scheiden. Onderzoeken of dat beeld van de ander wel echt zo is, of dat dat een eigen interpretatie is geworden. Hoe kan je de situatie ook zien? Welke interpretaties en oordelen kan je er ook aan geven en over hebben?

Ik wens je weer een fijne week!