Nu een opdracht toch niet doorgaat is er ook meer tijd. Dus ook voor een nieuwe systeemzin. Deze komt uit de opstellingenhoek en alsof het zo moest zijn hield deze zin mij en een paar vriendinnen ons deze week bezig:

𝐈𝐤 𝐡𝐢𝐞𝐫.                     𝐉𝐢𝐣 𝐝𝐚𝐚𝐫.

Het is dinsdag, een vriendin appt me. Ze is van slag. Die dag kwam ze 3 minuten te laat een overleg binnen en haar collega gaat uit zijn plaat. Vanalles wordt haar verweten, onprofessioneel gedrag, slechte invloed op het team. Niet geheel in verhouding tot het incident. Terwijl zij perplex nog vraagt of de toon anders kan gaat hij door. Hetzelfde herhaalt zich de dag erna. Uiteindelijk geeft de collega toe dat hij een woedeprobleem heeft. En hij erkent dat hij daar iets op te doen heeft. Maar zij moet ook maar een dikkere huid krijgen...

In de familie- en organisatieopstellingen is één van de systemische zinnen "ik hier, jij daar". Een zin die gaat over wie waar verantwoordelijk voor is. Over verantwoordelijkheid nemen of daarvoor gehouden worden. Een zin dit gaat over grenzen. Wat van jou is of van de ander. Zo kan een woedeprobleem nooit het probleem van de ander zijn. En als je het mij vraagt mag je daar de ander ook niet verantwoordelijk voor maken. Dus ook niet vragen om een dikkere huid. Dat was dan ook mijn antwoord naar haar: niet jouw probleem, niet jouw probleem maken.

Nu geef ik een voorbeeld van iets wat zich afspeelt tussen twee mensen. Maar diezelfde reflex zie je ook op hogere systeemniveaus. Tussen teams, afdelingen, en ook dus tussen toezicht en ondernemingen. De reflex om iets op je schouders te nemen wat niet van jou is, omdat de ander het niet kan/wil/... [vul zelf maar in]. Of de reflex om iets bij de ander neer te leggen, wat niet van de ander is, zodat je zelf iets niet hoeft te doen.

Zo werkten onlangs enkele toezichthouders in een training een casus verder uit. In die uitwerking kwam hun eigen toezichtorganisatie niet voor. Niet hun rol, niet hun taak, niet hun verantwoordelijkheid. En toch was het een casus... Toen ik zei dat het me dus geen casus leek bleef het ijzig stil. Want ja, iets niet doen en het mis laten gaan blijft toch verdomd lastig, óók als je er niet van bent.

Begrijp me niet verkeerd. Ik ken als geen ander de behoefte om je verantwoordelijk te voelen voor het geheel als anderen het (ogenschijnlijk) niet doen. Of de behoefte om gaten dicht te lopen wanneer anderen die laten vallen. Maar daarmee ontneem je het systeem ook de kans om te leren en als geheel sterker te worden. Dan verschuift de last. Als het dreigt mis te gaan omdat organisaties hun rol en verantwoordelijkheid niet pakken, dan heb je daar (mogelijk) iets op te doen. Maar het helpt niet om zelf in dat gat te springen. Hoe verleidelijk dat ook is.

𝐈𝐤 𝐡𝐢𝐞𝐫. 𝐉𝐢𝐣 𝐝𝐚𝐚𝐫. Het is nog niet zo makkelijk. Maar misschien, wanneer je dit herkent, dat je jezelf de vraag kunt stellen: "Met wat ik nu doe - versterk of verzwak ik de ander & het geheel?"