conflict-eren
De inhoud. Wanneer ik het met mensen over mijn werk heb, dan zeg ik vaak dat de inhoud er voor mij niet zo toe doet. Waarmee ik eigenlijk wil zeggen dat ik me niet direct verbind aan het (dominante), gestolde verhaal wat wordt verteld. Eerder ben ik op zoek naar andere verhalen die weer een nieuwe kijk geven op een vastgelopen situatie. Maar afgelopen week kwam ik tot de conclusie dat ik meer heb met de inhoud dan ik dacht.
Binnen het systeemdenken zijn er verschillende stromingen en benaderingen, waaronder de groepsdynamische benadering. In deze benadering is de mens het middelpunt (of zoals ik het zou zeggen, het vertrekpunt). Deze systeemdenkers kijken naar wat er tussen mensen afspeelt. Wat ze laten zien is dat menselijk gedrag niet zozeer persoonlijk is, als wel de resultante van interacties met anderen. Dus in plaats van de vraag te stellen waarom Henk niet functioneert, wordt de blik verlegd naar wat er tussen Henk en zijn collega’s gebeurt.
Je hebt verschillende perspectieven en belangen nodig om echt in beweging te komen
In dezelfde week dat ik het boek 'Systeemdenken in de praktijk' van Spanjersberg et al. (2016) las, waarin de auteurs beschrijven hoe zij systeemtherapeutische interventies in hun advieswerk toepassen, was ik bij de boekpresentatie van Shirine Moerkerken. In haar nieuwe boek ‘Conlfict-eren. Conflict inzetten om verandering te veroorzaken’ gaat ze in op hoe het nu meer dan ooit noodzakelijk is om ons repertoire te vergroten in het functioneel omgaan met conflict en verschillen. Op de achterflap van haar boek valt te lezen: ‘Waar mensen samenwerken, is conflict onvermijdelijk - zelfs essentieel.[…] Je hebt verschillende perspectieven en belangen nodig om echt in beweging te komen. […] Conflict in samenwerking wordt meestal echter gezien als een probleem.’
Terwijl ik het boek van Spanjersberg et al. las, realiseerde ik me dat ik toch meer met de inhoud heb dan ik dacht. Wat er tussen mensen gebeurt is per definitie subjectief: ieder heeft zijn eigen waarnemingen en interpretaties en daarmee zijn eigen verhaal van de werkelijkheid. Vanuit een groepsdynamische benadering moet je zowel meervoudig partijdig zijn (recht doen aan ieders gezichtspunt, zónder dat iemand gezichtsverlies lijdt én tegelijkertijd iedereen betrokken blijft) en op momenten een standpunt innemen. Als je het mij vraagt vraagt het om een enorm goed afgestelde antenne om te weten hoe je je in een situatie vol met tegenstellingen laveert. Ik vind het nogal een uitdaging. Gelukkig, zo schrijft Shirine, zij ook.
Hoe minder erkenning en waardering er voor verschillen is,
hoe groter de behoefte hieraan wordt, hoe minder snel men gaat samenwerken.
Wat deze auteurs tegelijkertijd laten zien is dat het wegmoffelen van tegenstellingen niet werkt. Hoe minder erkenning en waardering er voor verschillen is, hoe groter de behoefte hieraan wordt en hoe groter de behoefte aan erkenning en waardering voor verschillen, hoe minder snel men gaat samenwerken. (Spanjersberg et al, 2016, p.75). Shirine schrijft zo ook ‘We redden het niet meer met het netjes wegwerken van de verschillen door middel van een mooi compromis. Of met het laten winnen van de meest dominante spelers met de meest dominante opvattingen. Voor je het weet ontstaat er een disfunctioneel conflict (2021, p. 14). De verschillen zijn dan niet (meer) bespreekbaar. Door het erkennen van (symptomen van) een conflict - zonder direct tot een compromis te moeten komen - verliest het symptoom van het conflict haar kracht.
Toen ik gisteren naar de derde aflevering van Molukkers in Nederland: 70 jaar op weg naar huis keek, moest ik hier aan denken. In deze reeks interviewt Coen Verbraak veertien Molukkers uit verschillende generaties over hoe zij hier in Nederland (ongewild) een nieuw bestaan opbouwden. In de derde aflevering wordt stilgestaan bij de verschillende kaping-/gijzelingsacties. Gevraagd wordt of de conclusie misschien is dat de kapingen niet het ideale middel waren. Waarop een geïnterviewde antwoorde:
"Nee maar kijk. Dat vind ik nou iets wat volgens mij niet helemaal klopt. Die conclusie zou je wel kunnen trekken, maar die kan je pas trekken op het moment dat degene die jou eigenlijk drijft om zoiets te doen - namelijk door gewoon niet te luisteren, gewoon te ontkennen of te miskennen - op het moment dat die zegt: ‘Vertel me je verhaal.’ Dan kan ik mijn verhaal vertellen. Vervolgens kan ik tegen hem zeggen: ‘Jij hebt er moeite mee. Vertel me jouw verhaal.’ Dan vertel je samen een verhaal en ga je kijken, waar kunnen we elkaar gaan vinden? En dan kan ik pas zeggen, dat was niet het juiste middel.
Maar zolang de Nederlandse overheid - want het gaat niet om individuen he? Er zijn Nederlanders genoeg die ons snappen - die stap niet wil maken omdat ze dan aan dat verrotte geld denken dat ze denken te moeten gaan betalen. Maar als ze dat zouden durven en kunnen, […] dan komen we bij elkaar."
Het zet me aan het denken over toezicht. Ik vraag me af in hoeverre zij, gezien hun positie, meervoudigpartijdig kunnen zijn zònder hun eigen dominante positie/verhaal aan andere op te (willen) leggen. Zodat er voor die vastgelopen situaties ruimte ontstaat voor (andere) perspectieven en belangen en ze weer in beweging kunnen komen.
Referenties:
Moerkerken, S. (2021). Conflict-eren. Conflict inzetten om verandering te veroorzaken. (1e druk) Boom.
Spanjersberg, M., Van den Hoek, A., Veldhuijzen van Zanten, E. & R. van Wingerden (2016). Systeemdenken in de praktijk. De kunst van het verbinden (2e ed.). Stili Novi
Met DE TOEZICHTSFLUISTERAAR hou ik me bezig met vastgelopen situaties van toezichthouders. Vraagstukken die al langer spelen en waar niks lijkt te werken. Ik onderzoek samen met hen wat onderliggend is aan hun probleem en bedenk samen met hen duurzame interventies gericht op het hanteerbaar maken van hun vraagstuk. Meer kun je lezen op www.detoezichtsfluisteraar.nl en in mijn blog www.toezichtsprookjes.nl.
Elke eerste donderdag van de maand is er ruimte voor een (f)luisteruur. Je kunt dan een-op-een met mij geheel vrijblijvend en gratis onderzoeken wat je kunt doen in een vastgelopen situatie. Aanmelden kan per mail vivian@detoezichtsfluisteraar.nl, telefonisch/whatsapp 06 11 34 68 06.